Mỗi đồng bào dân tộc đều có những nét văn hóa đặc trưng riêng. Với đồng bào Dao Đỏ của vùng đất Tuyên Quang cũng vậy, trang phục truyền thống thổ cẩm của Dao Đỏ được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Qua bàn tay khéo léo của những người phụ nữ Dao tạo ra những bộ trang phục lộng lẫy, thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan vùng đất này. Chúng tôi sẽ chia sẻ cho các bạn về ý nghĩa của trang phục truyền thống này cũng như những nét độc đáo mà nó mang lại.
Mục Lục
Nét đẹp trong trang phục Dao Đỏ
Chị Chúc Thị Xuân, Chủ tịch Hội HLPN xã Xuân Lập (Lâm Bình); tự hào khi nói về vẻ đẹp của trang phục truyền thống của dân tộc Dao đỏ. Chị bảo, vẻ đẹp của bộ y phục ấy không chỉ đến từ màu sắc sặc sỡ, bắt mắt; mà còn thu hút bởi những họa tiết hoa văn nhiều tầng ý nghĩa. Chính bởi thế hầu hết phụ nữ Dao đỏ nào trong xã cũng biết thêu. Họ thêu theo trí tưởng tượng, mô phỏng hình cỏ cây, hoa lá, con vật gần gũi với cuộc sống của người dân; như hình quả trám, hình cây thông, hình chữ thập,… Nhìn vào bộ trang phục truyền thống phụ nữ mang trên người; có thể đánh giá được sự cần cù, chịu khó, khéo léo, sáng tạo của người phụ nữ ấy.
Với đồng bào Dao đỏ xã Minh Hương (Hàm Yên); cách thêu hoa tiết họa văn trên trang phục cũng khác biệt so với người Dao đỏ ở Sơn Phú; Đà Vị (Na Hang) hay Xuân Lập (Lâm Bình). Mặc dù vẫn là họa tiết hoa văn mô phỏng vẻ đẹp của thiên nhiên; nhưng hoa văn thêu thưa hơn và trải đều toàn bộ chiếc khăn cuốn đầu. Còn đồng bào Dao đỏ ở Na Hang khi thêu lại thêu tập trung vào phần khăn cuốn phía trước; các hoa văn dày đặc, đan xen.
![Nét đẹp trong trang phục Dao Đỏ](https://apamg.com/wp-content/uploads/2021/11/2.4-1-e1636942017826.jpg)
Thổ cẩm là sản phẩm du lịch của người Dao đỏ
Hiện nay, trang phục của phụ nữ Dao đỏ đã trở thành sản phẩm du lịch. Chính bởi thế mà tại một số chợ phiên đã xuất hiện gian hàng bày bán quần áo dân tộc Dao đỏ; hay những phụ kiện như khăn đội đầu, chiếc yếm, quả bông len… Chị Phùng Thị Tâm, người bán hàng tại chợ phiên xã Phúc Sơn (Lâm Bình) cho hay; nhiều người tìm đến gian hàng chỉ để chụp ảnh. Có khi họ chọn lấy chiếc khăn vấn đầu rồi check in; người khác thì ướm thử cả bộ trang phục, có bạn lại thích thú với những quả bông len đỏ. Tuy nhiên, điều quan trọng là ai cũng thích thú với vẻ đẹp của trang phục cũng như những vuông thổ cẩm.
Thổ cẩm được coi là linh hồn tạo nên vẻ đẹp trang phục truyền thống của đồng bào Dao đỏ. Vẻ đẹp ấy không chỉ đến từ chất liệu, màu sắc, hoa văn; mà còn đến từ chính tâm hồn của người thêu gửi gắm trong đó. Đó chính là tầng sâu văn hóa trường tồn với thời gian; làm nên giá trí của bộ trang phục truyền thống mà người Dao đỏ luôn tự hào, gìn giữ.
Ý nghĩa trang phục của người Dao Đỏ
Một bộ trang phục của người Dao Đỏ đầy đủ bao gồm: Áo, yếm, quần, khăn vấn đầu, thắt lưng và một số phụ kiện đi kèm. Mỗi một chi tiết trang trí trên trang phục; đều mang ý nghĩa truyền thống của người Dao Đỏ, cụ thể:
Thể hiện sự khéo léo của người phụ nữ
Ngày xưa, người Dao Đỏ thường tự dệt vải, may và trang trí quần áo. Tuy nhiên ngày nay, họ thường ra chợ mua vải rồi về tự may và trang trí. Phụ nữ sẽ tự thêu hoa văn lên trang phục, ở các phần: cổ áo, lưng áo, đuôi áo, cuối ống quần của chính mình và người thân. Do đó, mỗi bộ quần áo của dân tộc dao sẽ thể hiện sự khéo léo của người tạo ra chúng.
![Ý nghĩa trang phục của người Dao Đỏ](https://apamg.com/wp-content/uploads/2021/11/2.3-1-e1636942252739.jpg)
Thể hiện khát vọng, tâm tư và cảm xúc
Cách chọn hoa văn thêu lên trang phục cũng mang ý nghĩa; thể hiện những khát vọng sống, tâm tư và tình cảm của người thêu. Theo quan điểm của người Dao, cách chọn họa tiết trang trí; còn thể hiện thế giới tâm hồn, tình yêu thương của con người và mối liên hệ với thiên nhiên.
Bảo vệ sức khỏe và thể hiện sự sung túc của gia đình
Điểm nhấn nổi bật nhất trên trang phục của người Dao; là các loại phụ kiện trang trí như vòng bạc, nhẫn bạc,…; mà đặc biệt nhất là những họa tiết bằng bạc được trang trí trên ngực áo. Những họa tiết này có thể là bông hoa, ngôi sao tám cánh được chạm khắc; biểu tượng mặt trăng và mặt trời trên đó. Trang trí càng nhiều cúc áo bạc càng thể hiện được sự sung túc của gia đình; và giúp bản thân có được sức khỏe tốt. Vì theo nhiều người, bạc có tác dụng tăng cường sức khỏe; bảo vệ cơ thể tránh một số loại bệnh. Phụ kiện bạc có thể được xem là linh hồn của trang phục truyền thống Dao Đỏ.