Rượu cần là một loại rượu gạo của Việt Nam thường được làm bằng gạo nếp (nếp), gạo tẻ, kê, hoặc sắn. Rượu cần thường được uống cho các lễ kỷ niệm hoặc nghi lễ đặc biệt như đám cưới, lễ hội, hoặc lễ thu hoạch ở Tây Nguyên Việt Nam. Rượu cần thường được uống trong nhà rông, bếp lửa, hoặc nhà sinh hoạt cộng đồng. Mọi người thường khiêu vũ và chơi nhạc cụ dân tộc sau khi uống rượu. Hôm nay chúng tôi sẽ giúp bạn khám phá những nét đặc trưng của rượu cần Tây Nguyên.
Mục Lục
Lịch sử rượu cần
Theo những người dân địa phương, rượu cần đã có từ rất lâu. Tương truyền, một vị thần Nhím đã làm ra một loại nước màu trắng đục. Ống vào khiến người lâng lâng. Một người khi tới chơi nhà thần đã được thử thứ nước ngon lành ấy. Người này đã xin thần được học cách làm. Thứ nước ấy chính là rượu cần. Cho nên, các tộc người thiểu số ở Tây Nguyên vô cùng quý rượu cần. Trước khi uống họ phải mời Giàng, mời thần Nhím uống trước rồi mới mời mọi người cùng uống.
Theo quan niệm của con người nơi đây thì Giàng (trời) tối cao, tối linh đã ban cho Tây Nguyên rượu cần. Và ngàn đời nay đã trở thành thuần phong mỹ tục. Trong sinh hoạt văn hóa của cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên. Uống rượu không phải là uống sao cũng được. Nếu có khách đến nhà thì vấn đề “uống” là cả một nghi thức rườm rà. Do họ tin rằng, rượu cần là của trời ban cho nên rượu cần được cao quý hóa trong việc dùng nó.
Khi chủ nhà mang chóe rượu bầy ra giữa nhà. Tức thì các nhà lân cận cũng mang rượu đến chung vui cùng nhà có khách. Các chóe rượu được buộc chặt vào các cây cột bằng gỗ hay bằng tre. Chủ nhà mới mở miệng chóe lấy lá tranh bỏ ra ngoài, đoạn cắm cây cần vào.
Cách nấu rượu cần
Rượu cần được những tộc người thiểu số ở Tây Nguyên làm bằng gạo. Loại gạo được trồng trên các sườn núi cao. Tuy nhiên, tùy theo từng địa bàn sinh sống và lương thực của mỗi tộc người. Mà họ còn bổ sung thêm một số loại tinh bột khác như khoai lang, khoai mì, hạt bắp, bo bo… Đặc biệt, các tộc người Tây Nguyên thường dùng lá cây để lên men rượu các loại ngô, khoai gạo. Mỗi tộc người sẽ có những loại lá cây khác nhau để len men cho rượu cần. Như người Cơ Ho dùng lá cây đòng và cây me kà zút; hay vỏ, lá cây Blakda từ người Banna…
Khi làm rượu, người dân địa phương nấu chín gạo, khoai… Sau đó, họ để nguội, rồi trộn với trấu và ủ với men trong một cái bình gọi là ché. Sau quá trình ủ lâu dài. Chúng ta sẽ có được một ché rượu cần thơm ngon mang hương vị của núi rừng. Thêm vào đó, chính vì được ủ bằng lá cây rừng. Nên đây là loại rượu rất tốt để thông kinh mạch, giúp tiêu hóa tốt hơn.
Uống rượu cần như thế nào?
Rượu cần có nguồn gốc được thần ban cho nên người Tây Nguyên rất tôn trọng và quy cách khi uống rượu cần, không phải ai cũng được uống và không phải lúc nào cũng được uống. Đây là một món ngon được tạo ra từ văn hóa núi rừng, nên khi uống rượu phải được trải nghiệm trong không gian của nhà dài, bên bếp lửa, trong vũ điệu cồng chiêng vang vọng khắp núi rừng cao nguyên.
Khi uống rượu cần, bạn không phải rót ra từng bát, hay cầm nguyên ché để uống mà bạn sẽ dùng cần được làm bằng tre, trúc thông lỗ rỗng để hút rượu lên. Tên gọi rượu cần cũng từ đó mà ra.
Lời kết
Nếu bạn muốn thưởng thức món ngon ở Đà Lạt này đúng cách, bạn nên tham dự một buổi giao lưu văn hóa cồng chiêng tại đây. Khi đó, bạn sẽ được xem những vũ điệu, âm thanh cồng chiêng từ văn hóa rừng núi. Sau đó, bên bếp lửa ấm cúng – địa điểm ăn uống thú vị, bạn sẽ được thưởng thức thịt rừng nướng, được mời uống rượu trong một ché lớn đặt ngay giữa nhà sàn. Chủ nhà sẽ cầm cần bằng hai tay nâng lên đưa cho khách để vào ché.
Nếu khách đông, cần sẽ được truyền từ phải qua trái bằng hai tay. Lưu ý, bạn không nên dùng tay trái để truyền rượu cho họ vì tộc người thiểu số ở Tây Nguyên quan niệm, như vậy là không xem trọng họ. Cách uống đặc biệt của rượu cần cùng âm thanh của cồng chiêng, ánh lửa ấm áp, những điệu múa, tiếng hát giữa cao nguyên se se lạnh sẽ tạo cho du khách một cảm giác vô cùng mộc mạc, trong lành. Để rồi khi về lại với thành phố náo nhiệt, trong bạn sẽ đọng lại những cảm xúc khó quên.
